Τον Ιούλιο του 1974, πάνω από 160 χιλιάδες άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, για να γλυτώσουν από τις δολοφονίες και τους βιασμούς, που διέπρατταν Τούρκοι στρατιώτες και εξτρεμιστές Τουρκοκύπριοι, στη διάρκεια της τουρκικής εισβολής.
Οι άνθρωποι εκείνοι ήταν τα θύματα ενός σκοτεινού παρασκηνίου, που προετοίμαζε και δρομολογούσε ύπουλα τη διχοτόμηση του νησιού, είτε με διπλή ένωση είτε με λύση δύο κρατών. Επρόκειτο για ένα τουρκικό στόχο, τον οποίο όμως συμμερίζονταν και μια σημαντική μερίδα του ελληνοκυπριακού και ελλαδικού πολιτικοοικονομικού κατεστημένου, που (για διάφορους λόγους) προτιμούσε ένα καθαρά ελληνικό κράτος στην Κύπρο, ακόμη και με παραχώρηση εδάφους στην τουρκική κοινότητα.
Η διχοτόμηση προετοιμάστηκε με πολιτικά αδιέξοδα και αιματηρές συγκρούσεις, κυρίως από το 1963 και έπειτα, ώστε να πεισθούν οι πάντες, εκτός και εντός Κύπρου, ότι οι δύο κοινότητες δεν μπορούν πια να ζήσουν μαζί. Το πραξικόπημα της χούντας των Αθηνών στην Κύπρο, το 1974, διαπράχθηκε για να δώσει στην Τουρκία το πρόσχημα να κάνει εισβολή, ώστε η διχοτόμηση να γίνει χωρίς να κατηγορηθούν Έλληνες για προδοσία.
Το 1975 ο πρόεδρος Μακάριος δέχτηκε και ο Γλαύκος Κληρίδης υπέγραψε μαζί τον Ραούφ Ντενκτάς τη «Συμφωνία της Τρίτης Βιέννης», για μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων στο βορρά, χωρίς αντίστοιχη επιστροφή των Ελληνοκυπρίων στα σπίτια τους. Ήταν δηλαδή στην ουσία μια συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών, ώστε να οριστικοποιηθεί ο γεωγραφικός διαχωρισμός, με ένα περιθώριο αναπροσαρμογών κατά τις διαπραγματεύσεις, που θα επέτρεπε την επιστροφή μέχρι και 100 χιλιάδων Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων, σε Αμμόχωστο, Μόρφου και μεγάλα χωριά πάνω στη διαχωριστική γραμμή.
Έκτοτε διεξάγονται κατά καιρούς συνομιλίες και αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες από τον ΟΗΕ και άλλους για λύση ομοσπονδίας, για να ενωθεί δηλαδή ξανά η Κύπρος σε μία χώρα, με δύο πολιτείες. Όμως η Τουρκία και οι διχοτομικοί στην τουρκική και την ελληνική κοινότητα έκαναν τα πάντα για να υπονομεύσουν μία προς μία όλες τις προσπάθειες, με στόχο να οδηγηθούμε, με την πάροδο του χρόνου, στην οριστική διχοτόμηση.
Η εκκρεμότητα της επιστροφής εδάφους, η οποία παρουσιαζόταν στους εκτοπισμένους και στο σύνολο των Ελληνοκυπρίων με το απατηλό σύνθημα «επιστροφή όλων των προσφύγων», ήταν το άλλοθι για την κυβέρνηση Μακαρίου και έπειτα την κυβέρνηση Σπύρου Κυπριανού, να αντιμετωπίσουν με απάνθρωπη προχειρότητα το ζήτημα της οικονομικής αποζημίωσης των εκτοπισμένων, με αποτέλεσμα τα προβλήματα να γίνουν βουνό και να μην μπορούν να τύχουν εύκολης διαχείρισης από τις επόμενες κυβερνήσεις.
Τα σχέδια για στέγαση και αυτοστέγαση των εκτοπισμένων δεν ανταποκρίνονταν δίκαια στο τι είχε και έχασε ο καθένας. Ήταν πιο πολύ στην τύχη. Χαρακτηριστικά ο Μακάριος είπε τότε σε αντιπροσωπεία εκτοπισμένων «έτσι είναι η ζωή, άλλοι είναι τυχεροί κι άλλοι άτυχοι». Είναι αλήθεια ότι σε επιχειρηματίες δόθηκε επιπλέον οικονομική στήριξη και κρατική γη για να ανακάμψουν. Πίσω όμως από αυτή την εύλογη και συνεπώς ορθή κίνηση, καλύφθηκε ένα ασύδοτο και σκανδαλώδες πλιάτσικο κρατικής περιουσίας. Χρήματα, “χαλίτικα” και τουρκοκυπριακές περιουσίες μοιράστηκαν σε ημέτερους και εικονικούς επιχειρηματίες, που έπαιρναν χρήματα για να τα μοιραστούν μετά εκείνοι που ήταν «μέσα στα πράγματα».
Με άλλα λόγια, τους εκτοπισμένους τους πρόδωσαν και τους ξεσπίτωσαν για να κάνουν τη διχοτόμηση, τους περισσότερους τους άφησαν επί ξύλου κρεμάμενους για μισό αιώνα, με χίλια βάσανα να μεγαλώσουν και να μορφώσουν τα παιδιά τους, τους κορόιδευαν κανονικά ότι αναζητούν μια λύση για επιστροφή όλων των προσφύγων, αλλά ουδέποτε επεδίωξαν με ειλικρίνεια μια τέτοια λύση και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να τους παίρνουν και να τους φέρνουν μέσα σε έναν κυκεώνα από λάθη, αδικίες κι ανήθικες υστεροβουλίες.
Σήμερα μαθαίνουμε ότι χιλιάδες ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόμενα έχουν ήδη πωληθεί από τους ιδιοκτήτες τους σε Τουρκοκύπριους και άλλους ενδιαφερόμενους, ενώ ξεκίνησαν να πωλούνται ήδη και ξενοδοχεία στο Βαρώσι, τη μόνη περιοχή που την είχαμε σίγουρη για επιστροφή. Επειδή προφανώς οι ιδιοκτήτες ένιωσαν ότι είναι απλώς τα θύματα μιας ατελείωτης κοροϊδίας και ότι τίποτε δε θα γίνει τελικά. Αυτούς τους ανθρώπους, οι αθεόφοβοι του διχοτομικού κατεστημένου, που τους τα έκαναν όλα, τους είπαν από πάνω και προδότες.
Κοντά στα άλλα, ήρθε και η απόφαση της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη για το προσφυγόσημο. Ξέρετε, αυτό το γραμματόσημο με το προσφυγάκι, που καθιερώθηκε ώστε τα έσοδα να πηγαίνουν για την αποκατάσταση των εκτοπισμένων. Η νέα κυβέρνηση αποφάσισε να πληρώσει με αυτά τα χρήματα τις τράπεζες. Τις καημένες τις τράπεζες, που τους χρωστά λεφτά το κράτος, από τις εγγυήσεις που έδωσε για μη εξυπηρετούμενα δάνεια εκτοπισμένων. Με άλλα λόγια, θα πάρει λεφτά, από εκείνα που θα έπρεπε να δώσει σε όλους τους εκτοπισμένους, για να τα δώσει στις τράπεζες για τα δάνεια εκείνης μόνο της μερίδας που δεν μπορεί να πληρώσει τα δάνεια. Οι υπόλοιποι εκτοπισμένοι δε θα πάρουν.
Διότι, όπως είπε κάποτε ο Μακάριος, «έτσι είναι η ζωή, άλλοι είναι τυχεροί και άλλοι άτυχοι».