Ο νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης ήρθε στην Κύπρο το 1953. Τόσο πολύ του άρεσε τότε το νησί και ο κόσμος του, που έγραψε μια σειρά ποιημάτων ειδικά για την Κύπρο, τα οποία περιέλαβε στη συλλογή «Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ’» με τον ειδικό τίτλο «Κύπρον, ου μ’ εθέσπισεν). Εκείνο τον καιρό ο εθνάρχης Μακάριος Γ’ προετοίμαζε μυστικά τον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ, εναντίον της βρετανικής κυριαρχίας, με στόχο την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Όντας διπλωμάτης και πρέσβης της Ελλάδας στο Λονδίνο, λίγους μήνες πριν, ο Σεφέρης ήξερε πως ο στόχος της Ένωσης δεν ήταν καθόλου εύκολος, αφού τόσο η Βρετανία όσο και άλλες ισχυρές χώρες εκείνης της εποχής δεν επρόκειτο να δεχτούν να δοθεί η Κύπρος στην Ελλάδα. Ο ίδιος ο Σεφέρης έκανε τεράστιες προσωπικές προσπάθειες, στη διεθνή διπλωματία, για την εθνική δικαίωση των Κυπρίων, τα επόμενα χρόνια, στη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα. Όμως το ποίημα «Ελένη» ήταν μια κραυγή αγωνίας, ήδη πριν ξεκινήσει ο αγώνας.

Βασισμένος στην εκδοχή του Ευριπίδη, ότι η Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία, αλλά βρισκόταν στην Αίγυπτο, όταν οι Έλληνες σκοτώνονταν με τους Τρώες, ο Σεφέρης εκφράζει στο ποίημα αυτό το φόβο μήπως στο τέλος ανακαλύψουμε ότι «ξαναπιάσαμε τον παλιό δόλο των Θεών», μήπως το ‘χουμε στη μοίρα μας ν’ ακούσουμε «μαντατοφόρους που έρχουνται να πούνε πως τόσος πόνος τόση ζωή πήγαν στην άβυσσο, για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη».