Το θέατρο του παραλόγου μας πάει πολύ σε τούτο τον τόπο. Πολιτικοί, πολιτικάντηδες και κολαούζοι, πρωταγωνιστές και κομπάρσοι αντιστοίχως, δίνουν τα ρέστα τους στη διαρκούσα παράσταση, υποκρίνονται τάχατες τους ασυμβίβαστους και καμώνονται πως ετούτοι καμία σχέση δεν έχουν με την καταστροφή που συντελέστηκε στον τόπο και με τα αίτιά της.
Σαν άσπιλοι κι αμόλυντοι και με ένα θρασύτατα αθώο ύφος παρουσιάζονται οι διαφθορείς, οι διαπλεκόμενοι, οι υπονομευτές της ευνομίας, της χρηστής διοίκησης και της αξιοκρατίας και μ’ αυτά τα μυαλά το σίγουρο είναι ότι «τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα κι οι στεναγμοί που σκέπασε καπνός» δεν έχουν τελειώσει κι αμφιβάλλω αν θα τελειώσουν σύντομα.
Πρόσφατα είδαμε την κακόγουστη παράσταση των ημικρατικών. Αφού βόλεψαν πάλι αναλογικά τους δικούς τους στα συμβούλια αυτών των οργανισμών, παραμονή της πρωτοχρονιάς, με χλιαρές αντεγκλήσεις μόνο για το «τυπικόν», ξεσάλωσαν κατόπι στη βουλή όταν ήρθε το νομοσχέδιο για τις αποκρατικοποιήσεις.
Η ατάκες που εκστόμισαν κομματάρχες, έγιναν πιασάρικα συνθήματα: «Όχι, στο ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου», «Η κυβέρνηση να επαναδιαπραγματευθεί το θέμα των αποκρατικοποιήσεων με την Τρόικα» κτλ..
Ξεκινώ από το πρώτο. Όχι στο ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου… Ποιου πλούτου; Μήπως ήθελαν να πουν «όχι στο ξεπούλημα της δημόσιας ζημιάς» και έκαναν λάθος; Να μην σταθώ σ’ αυτό που παραδέχονται όλοι: ότι στους ημικρατικούς, στους δήμους και στο δημόσιο γενικότερα έγινε το μεγάλο πάρτι της κομματοκρατίας: του ρουσφετιού, της αναξιοκρατίας, της διαφθοράς.
Θα εξετάσω αυτό καθαυτό το σύνθημα περί «δημόσιου πλούτου». Δεκατρείς ημικρατικοί οργανισμοί, δέκα ζημιογόνοι και τρεις κερδοφόροι. Οι ζημιές συμποσούνται σε δισεκατομμύρια, από τότε που ξεκίνησαν να λειτουργούν μέχρι σήμερα. Να πιστέψω ότι τα κέρδη από τους 3 κερδοφόρους έχουν αντισταθμίσει τις απώλειες;
Από την άλλη αναρωτιέμαι γιατί πανηγυρίζουμε για το ότι «είναι κερδοφόροι και γεμίζουν τα ταμεία του κράτους με πολλά εκατομμύρια» κι απορώ πολύ περισσότερο γιατί το λένε αυτό αριστερά κόμματα, που θα έπρεπε κανονικά να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, αντί να χαίρονται. Αυτή είναι η αποστολή ενός δημόσιου οργανισμού; Να λειτουργεί με υπεράριθμό προσωπικό και διευθυντές, με ένα τεράστιο δηλαδή μισθολόγιο και να βγάζει κι από πάνω κέρδος δεκάδων εκατομμυρίων, από την τσέπη του καταναλωτή (βλέπε πολίτη);
Αν αυτοί οι οργανισμοί είχαν μόνο όσους υπαλλήλους και διευθυντές χρειάζονταν κι οι αμοιβές ανταποκρίνονταν στην αποδότικότητα και την αξία του καθενός δεν θα πρόσφεραν πολύ φθηνότερα τις υπηρεσίες τους, βγάζοντας και κέρδος; Επιπλέον δεν θα έπρεπε αυτό το κέρδος να ήταν σε κάποια λογικά πλαίσια, που να δικαιολογείται από το χαρακτήρα τους ως δημόσιοι οργανισμοί;
Θυμάμαι πολύ καλά, πριν από κάποια χρόνια, που διεξήχθη δημόσια συζήτηση για την ΑΤΗΚ, όταν ανακοινώθηκε το κέρδος της για την τότε χρονιά. Βουλευτές έθεσαν θέμα γιατί μια δημόσια εταιρεία να βγάζει τόσο πολύ κέρδος εις βάρος του πολίτη. Τόνιζαν ότι οι κρατικές υπηρεσίες πρέπει να έρχονται στα ίσα τους (break-even) ή να έχουν ένα μικρό κέρδος.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως όταν η δημόσια εταιρεία, με υψηλό λειτουργικό κόστος, βγάζει ένα άλφα κέρδος η αντίστοιχή της ιδιωτική, ανταγωνιστική εταιρεία, με (οπωσδήποτε) πολύ χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, θα βγάζει υπερδιπλάσιο κέρδος, στις ίδιες υπηρεσίες και σε ίσο αριθμό πελατών.
Σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπως αυτό στο οποίο ήδη λειτουργεί η CYTA και θα λειτουργήσει η ΑΗΚ, οι ίδιοι οι υπάλληλοι θα έπρεπε να επιζητούσαν αποκρατικοποίηση και στρατηγικούς επενδυτές. Διότι είναι ζήτημα λίγων ετών ακόμη για να μπουν σε ζημιές. Το νοικοκύρεμα δεν θα γίνει, όπως δεν έγινε όλα τα προηγούμενα χρόνια.
Η λειτουργία αυτών των οργανισμών έχει εγγενή παθογένεια και η κερδοφορία τους σήμερα οφείλεται είτε στη δεσπόζουσα θέση τους είτε στην έλλειψη ανταγωνισμού (στην περίπτωση της ΑΗΚ). Δεν θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν τους ιδιώτες, όταν θα υποχωρήσουν από τη δεσπόζουσα θέση και οι εργαζόμενοι θα βρεθούν μπροστά σε -πραγματικά αυτή τη φορά- αδιέξοδα. Καλό είναι να θυμηθούν, οι εργαζόμενοι, τι έγινε με τους συναδέλφους τους της Eurocypria και με ένα μεγάλο αριθμό υπαλλήλων των Κυπριακών Αερογραμμών. Τα αιτήματα κι αγώνας τους θα έπρεπε να επικεντρώνεται στο πώς θα διασφαλίσουν τα καλώς νοούμενα συμφέροντά τους κι όχι πώς να εμποδίσουν τις αποκρατικοποιήσεις.
Όσον αφορά το δεύτερο σλόγκαν, την απαίτηση δηλαδή να πάει η κυβέρνηση να επαναδιαπραγματευθεί το θέμα των αποκρατικοποιήσεων με την Τρόικα… Με ποιο επιχείρημα θα το υποστηρίξει; Αυτό το απλοϊκό έως αφελές ότι “δεν πρέπει να γίνουν αποκρατικοποιήσεις στην Κύπρο, διότι κάτι τέτοιο αποτελεί ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου»; Δηλαδή σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου, όπου γίνονται αποκρατικοποιήσεις, τα κράτη έχουν ξεπουλήσει το δημόσιο πλούτο και μόνο εμείς εδώ στην Κύπρο θα τον προστατεύσουμε; Το κράτος δεν θα έχει οικονομικό όφελος από την κερδοφορία των οργανισμών αυτών, μέσω της φορολογίας, όταν θα αποκρατικοποιηθούν;
Πρόσφατα ένας ξένος διπλωμάτης υπέβαλε το εξής απλό έως και απλοϊκό ερώτημα στην παρέα που βρισκόμασταν: «Καλά… γιατί όλοι αυτοί είναι εναντίον των ιδιωτικοποιήσεων;». Ο άνθρωπος δεν μπορούσε να καταλάβει τι είδους ψύχωση είναι αυτή και πώς τεκμηριώνεται η άρνηση. Διότι εν τέλει, όλα τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν είτε μεμονωμένα παραδείγματα αποτυχημένων μοντέλων σε γενικότερα προβληματικές χώρες, είτε απλά συνθήματα, κενά περιεχομένου, αλλά αρκετά πιασάρικα για όσους πείθονται ακόμη από τα κόμματα κι αναπαράγουν τη ρητορική τους.
Κάτσε να εξηγήσεις τώρα σε κάποιον ξένο, γιατί εμείς εδώ, σε τούτο το μικρό νησί, νομίζουμε ότι κατέχουμε την αλήθεια και την εμπειρογνωμοσύνη που οι ξένοι δεν κατάφεραν ακόμη να ανακαλύψουν.